Navçeya Qulpê ya bajarê Amedê binasin

Nivîs: Naîm Baran

Navçeya Qulp ê bajarê Amedê ya bakûrê Kurdistanê, navendek û navçeyeke pir kevn e. Di qeyda kadastroyê ya sala 1540î de em Qulpê yek ji 11 Ocakên parêzgeha Diyarbekirê dibînin. Berê beşek ji parêzgeha Mûşê bû û heta sala 1297an navçeyeke Sancaxa Licê bû, di heman salê de bû navçe. Navê wê yê berê Pasûr bû. "Pa" tê wateya serê. Wateya Pasûrê jî wek Başkale tê fêmkirin. Li gor xeberên herêmî navê Qulp ji feodalekî bi navê "KULPO" hatiye ku demekê li Kela Kafromê jiyaye û li herêmê serdest bûye.

Di serdemên destpêkê yên dîrokê de, Sumerî li vê herêmê bi cih bûne û piştre Etilers demekê serdest bûne. Dûre mêhvan û Kimris tê de rûniştin. Desthilatdariya Asûriyên ku ji vê serdemê û pê de li herêmê serdest bûn, ji B.Z. Dema ku di sala 606an de qediya, pêşî ji aliyê Med û paşê jî ji aliyê Persan ve hat girtin. M.S. Di sala 226'an de ji aliyê Romayiyan û di sala 637'an de ji aliyê Halid bin Velid ve hatiye dagirkirin. Demekê bi Cizîrê, piştre bi Amedê û Farqînê ve hatiye girêdan û ji aliyê Şeyhoğulları, Büveyhoğulları, Mervanoğulları ve hatiye girtin û di sala 1515 de Osmanogullariyan ev der zeft kirine.

Dûrahiya navçeya navendî ya Amedê ku navçeya Qulpê lê ye 127 km ye. û veguhestin di hemî demsalên salê de bi hêsanî peyda dibe.

XELAT