Rola Rewşenbîrên Kurd di Avakirina Nasnameya Neteweyî de

Kurd û Rewşenbîrî: Rola Rewşenbîrên Kurd di Avakirina Nasnameya Neteweyî de

Nivîs: Aram Mahir Taha

Rewşenbîrên Kurd di pêvajoya şêwirmendiya civakî, çandî û zimanî ya gelê Kurd de rola stratejîk û bingehîn lîstin. Rola wan di avakeriya nasnameya neteweyî, vegerandina bîra civakî û mîratkirina nirxên çandî de wekî bingehên sereke tê hesibandin. Her çend çanda Kurdî bi sedeyan here xwe biparêze, lê belavkirina nûjen a wê çandê û şiklêdaneke akademîk a nasnameya neteweyî bi awayekî girîng li ser çalakiyên rewşenbîran ve hat pêk anîn.

Di nav wan kesayetan de, Ehmedê Xanî jî pozîsyoneke naverokî digire. Eserên Xanî, wekî Mem û Zîn û Nûbihara Biçûkan, ne tenê berhemên edebiyatî ne, lê her weha çavkaniyên ramanî ne ku şopên pêşxistinê li ziman, çand û hevbeşbûna civakî ya Kurdan saz kirine. Xani bi raman û rêbazê xwe diskursek nû ya neteweyî afirand û riyên çanda modern a Kurdan li ser binyadekî rûnasdarak xistin.

Têkoşîna rewşenbîrên Kurd, bi taybetî yên ku di şopa Xanî de radixin, bi awayekî sistematîk li parastina zimanê Kurdî, pêşxistina çandê û avakirina hişmendiya civakî vedomîne. Wan têgihiştin ku ziman û çand ne tenê ameliyên dîtinî ne, belkî çavkaniyên stratejîk a avakirina nasnameya neteweyî ne. Di vê çarçoveyê de, rewşenbîr rola naverokî digire ku li ser pirsgirêkên siyasî, civakî û çandî dîtinên akademîk, kiryarî û çareseriyên nûjen pêşkêş bike.

Di lezgînî û trasformasyonên serdemê de, pêdivî ye ku rola rewşenbîr bi çarçoveyekî rasyonel re pêşwere were nûve dîtin. Divê rewşenbîran bi xebatên disiplinan-berbiçav (interdisipliner) di çêkirina çavkanîyên nû yên çandî, zimanî û civakî beşdarî mezin bikin. Ev xebat dikare wan bibînin wekî mîrasdarên çanda Xanî, ku bi xebatên xwe şopên nû ji bo pêşeroja nasnameya Kurdan vekin.

Navên mezin ên weke Ehmedê Xanî wekî “kevirên bingehîn” yên çanda Kurdî têne nas kirin. Ronahiyê û ilhamê ku berhemên wan dide, heta serdema nû jî xwedî rûmeta akademîk e û dikare rêberiyeke fireh ji bo çûna ser pêşeroja çanda Kurdî û avakirina nasnameya neteweyî bide.

Xelat